Σωφρόνίος

I

Όνομα αγίων της Αν. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1 Σ. Α’ πατριάρχης Ιεροσολύμων. > Σωφρόνιος, όνομα πατριαρχών των Ιεροσολύμων (1).

2. Αρχιεπίσκοπος Κύπρου. Πολυμαθής και μελετητής των Γραφών. Κατά τους Συναξαριστές ήταν επίσκοπος της Κωνστάντιας της Κύπρου. Η μνήμη του τιμάται την 8η Δεκεμβρίου.

3. Μαρτύρησε μαζί με το Σΐλβεστρο, σε άγνωστο τόπο και χρόνο. Η μνήμη του τιμάται την 1η Μαρτίου.

4. Αθηναίος μοναχός, ο οποίος, μαζί με το Βαρνάβα, ίδρυσε στον Πόντο την ονομαστή μονή Σουμελά. Η μνήμη του τιμάται τη 18η Αυγούστου.

II

Όνομα πατριαρχών των Ιεροσολύμων.

1. Σ. Α’. (634 - 638). Γεννήθηκε στη Δαμασκό της Συρίας. Μόνασε σε μοναστήρι στα Ιεροσόλυμα, όπου συνδέθηκε με τον Ιωάννη Μόσχο, με τον οποίο πήγε μαζί στην Αίγυπτο και στη Ρώμη. Μόλις πέθανε ο Μόσχος στη Ρώμη, ο Σ. γύρισε στα Ιεροσόλυμα, φέρνοντας και το λείψανο του φίλου του, το οποίο έθαψε στο μοναστήρι όπου μόναζε και εξακολούθησε να μονάζει εκεί ως το 631, οπότε πήγε στην Αλεξάνδρεια και μετά στην Κωνσταντινούπολη. Στην Κωνσταντινούπολη πήρε ενεργό μέρος στην καταπολέμηση της αίρεσης των μονοθελητών. Το 634 γύρισε στα Ιεροσόλυμα και εκλέχτηκε πατριάρχης. Από τη θέση αυτή καταπολέμησε με ζήλο την αίρεση των μονοθελητών ως το θάνατό του.

Ο Σ. διακρίθηκε καί σαν συγγραφέας. Εκτός από μια πραγματεία του εναντίον του μονοθελητισμού, η οποία χάθηκε, σώθηκαν η ενθρονιστική του επιστολή, διάφοροι βίοι αγίων καθώς και δέκα λόγοι του σε γιορτές, που αναφέρονται σε βιβλικά πρόσωπα, 23 ανακρεόντεια, που αναφέρονται επίσης σε γιορτές και εκκλησιαστικά πρόσωπα, ορισμένα ιδιόμελα και μερικά επιγράμματα.

2. Σ. B’. Άκμασε περίπου στα μέσα του 11ου αι. και λέγεται ότι έζησε ως το 1084. Στα χρόνια του, οι Σελτζουκίδες κυρίεψαν τα Ιεροσόλυμα.

3. Σ. Γ’. Διαδέχτηκε μετά το 1244 τον Αθανάσιο και πέθανε σε άγνωστο χρόνο, στη φυλακή, όπου τον έκλεισαν οι κατακτητές.

4. Σ. Δ’. (1579 - 1608). Ανιψιός του πατριάρχη Γερμανού, τον οποίο και διαδέχτηκε. Ήταν αρκετά δραστήριος και μάλιστα ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για την εξασφάλιση των κτημάτων της Αγιοταφικής Αδελφότητας. Το 1584, θέλοντας να τονώσει τα οικονομικά του Πατριαρχείου, πήγε στη Μολδαβία και στη Βλαχία, για να διενεργήσει έρανο. Εκεί, ο ηγεμόνας της Βλαχίας παραχώρησε το μοναστήρι Γκρούια που βρισκόταν στη Βλαχία, το οποίο και πέρασε, με εντολή του, στη δικαιοδοσία της Αγιοταφικής Αδελφότητας. Το 1608, κουρασμένος από τους αγώνες του υπέρ του Πανάγιου Τάφου, αποσύρθηκε και διόρισε διάδοχο του το συγγενή του Θεοφάνη.

5. Σ. Ε’ (1771 - 1775). Καταγόταν από το Χαλέπι της Συρίας. Γνώριζε πολύ καλά την αραβική και την τουρκική γλώσσα και διατέλεσε μητροπολίτης Πτολεμαΐδας. Το 1771, διαδέχτηκε στον πατριαρχικό θρόνο τον Αθηναίο Εφραίμ. Το 1774 διαδέχτηκε τον οικουμενικό πατριάρχη Σαμουήλ το Χατζερή και, στη χρονική αυτή περίοδο αναφέρεται ως Οικουμενικός πατριάρχης Σ. ο B’ (1775 - 1780).